FelietonHENRYK MAGNUSKI: Twórca walkie-talkie
Marcin Fidler
Marcin Fidler
Top Influencer, popularyzator nauki i techniki

HENRYK MAGNUSKI: Twórca walkie-talkie

Wynalazca i projektant, pionier telekomunikacji radiowej urodził się 30 stycznia 1909 r. w Warszawie. Opatentował pierwsze urządzenia do komunikacji radiowej typu „walkie-talkie” oraz uważany się go za twórcę technologii dającej początek telefonii komórkowej. Jest autorem 30 patentów.

Pochodził z inteligenckiej rodziny o patriotycznych tradycjach. Jego ojciec był inżynierem, co prawdopodobnie zaszczepiło w młodym Henryku zainteresowanie naukami technicznymi. Syn Henryka Antoniego i Heleny (Klippel) po śmierci rodziców wspierał siostrę Janinę, naprawiając radia. Już w młodości wykazywał talent do przedmiotów ścisłych i majsterkowania. Uczęszczał do renomowanego Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie z wyróżnieniem zdał maturę. Następnie podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, które ukończył z bardzo dobrymi wynikami, specjalizując się w radiotechnice.

Jeszcze w trakcie studiów aktywnie uczestniczył w pracach koła naukowego, gdzie rozwijał swoje zainteresowania i zdobywał praktyczne umiejętności. Po ukończeniu studiów w 1934 r. rozpoczął pracę w Państwowych Zakładach Tele- i Radiotechnicznych (PZTiR) w Warszawie. W PZTiR szybko awansował, zajmując się projektowaniem i konstrukcją nowoczesnych urządzeń radiokomunikacyjnych. Jego innowacyjne podejście i umiejętność rozwiązywania złożonych problemów technicznych zostały szybko dostrzeżone przez przełożonych. W PZTiR konstruował radiostacje N1 i uzyskał patent (1936) na urządzenie łączności.

W czerwcu 1939 r., doceniając jego potencjał, wysłano go na trzymiesięczne szkolenie do Stanów Zjednoczonych, do Nowego Jorku. Inżynier miał zapoznać się z tamtejszymi, nowatorskimi projektami w dziedzinie radiotechniki. Niestety, jego pobyt za oceanem przedłużył się z powodu wybuchu II wojny światowej, która uniemożliwiła mu powrót do kraju.  

Postanowił zostać na stałe w USA. Początkowo miał trudności ze znalezieniem pracy, jednak jego determinacja i wysokie kwalifikacje wkrótce przyniosły efekty. W USA poślubił (w 1942 r.) Helenę Błaszczeńską. Mieli dwoje dzieci – urodzoną w 1943 r. córkę Marilyn Jane (Marylę) oraz młodszego o rok syna Henry’ego (Henryka) Stanleya, który po ukończeniu studiów zrobił doktorat i jest specjalistą ds. łączności w sieciach komputerowych i krótkofalowcem.

Już w 1940 r. został zatrudniony w dynamicznie rozwijającym się koncernie Galvin Manufacturing Corporation – dzisiejszej Motoroli – w Chicago, gdzie odniósł ogromny sukces i związał z tą firmą całe swoje zawodowe życie. Pracując jako konstruktor w dziedzinie telekomunikacji i łączności radiowej, zajmował się tworzeniem zaawansowanego sprzętu radiotechnicznego na specjalne zlecenie armii Stanów Zjednoczonych, która przygotowywała się do wojny.

Plecakowa przenośna radiostacja SCR-300 o zmiennej częstotliwości – również z ogromnym powodzeniem służyła amerykańskim siłom zbrojnym w Europie i na Pacyfiku

W ten sposób, w odpowiedzi na zapotrzebowanie wojska na mobilne i niezawodne środki łączności, opracował przełomowy projekt pierwszej ręcznej krótkofalówki walkie-talkie SCR-536. Któż nie widział zdjęcia amerykańskiego żołnierza rozmawiającego przez dużą, długą i kanciastą słuchawkę radiostacji – to właśnie SCR-536, popularna w amerykańskiej armii pod nazwą „handie-talkie”. Ten rewolucyjny radiotelefon umożliwił żołnierzom łatwą i szybką komunikację na dystansie prawie 5 km w trudnych warunkach polowych. Jego podstawową zaletą była niewielka waga, wynosząca zaledwie 2 kg, co czyniło go niezwykle poręcznym w użyciu bojowym. Do końca II wojny światowej to innowacyjne urządzenie wyprodukowano w imponującej liczbie ponad 100 tys. egzemplarzy. Stało się nieodłącznym elementem wyposażenia amerykańskich żołnierzy na wszystkich frontach. Pracowało na częstotliwościach 3,5-6 MHz i było wodoodporne.  


Kolejny niezwykle ważny wynalazek Magnuskiego – plecakowa przenośna radiostacja SCR-300 o zmiennej częstotliwości – również z ogromnym powodzeniem służyła amerykańskim siłom zbrojnym w Europie i na Pacyfiku, znacząco poprawiając ich możliwości taktyczne. Weszła do użycia frontowego w 1943 r. i szybko zyskała popularność pod powszechnie znaną nazwą walkie-talkie. Ten bardziej zaawansowany aparat pozwalał na komunikację na znacznie większym zasięgu, dochodzącym do 15 km, choć jego waga była większa i wynosiła 16 kg. Urządzenie zostało wyprodukowane w liczbie prawie 50 tys. egzemplarzy i odegrało kluczową rolę w wielu operacjach wojskowych. Umożliwiało komunikację piechoty, artylerii i wojsk pancernych. Radiostacja miała bardzo dużą stabilność i nie było problemu z dostrojeniem urządzenia do różnych częstotliwości. W 1947 r. radiostacja SCR-300 weszła również do użycia w armii brytyjskiej, gdzie funkcjonowała pod nazwą Wireless Set No. 31, co świadczy o jej uniwersalności i niezawodności. SCR-300 (FM 40-48 MHz) miała automatyczną kontrolę częstotliwości.  


Wynalazca ma w swym bogatym twórczym dorobku także inne znaczące osiągnięcia, w tym radiolatarnię radarową, która w znacznym stopniu zwiększyła bezpieczeństwo lotnictwa, umożliwiając samolotom precyzyjne lądowanie nawet przy bardzo słabej widoczności, we mgle lub w nocy. Była to AN/CPN-6 Radar Beacon dla US Navy.

Któż nie widział zdjęcia amerykańskiego żołnierza rozmawiającego przez dużą, długą i kanciastą słuchawkę radiostacji – to właśnie SCR-536, popularna w amerykańskiej armii pod nazwą „handie-talkie”


Po wojnie Henryk Magnuski pozostał w USA i kontynuował pracę w Motoroli, przyczyniając się do rozwoju kolejnych generacji urządzeń radiokomunikacyjnych. Pracował nad rezonatorami wnękowymi i ich zastosowaniem jako filtrów wejściowych w odbiornikach mikrofalowych (m.in. w odbiorniku „Sensicon”) oraz nad konstrukcją mikrofalowych stacji przekaźnikowych telefonii wielokrotnej, telewizji i transmisji danych. W Dziale Elektroniki do Zastosowań Rządowych (Government Electronics Division) Motoroli opracował konstrukcję radiostacji SSB typu AN/USC-3, system RADAS oraz system łączności troposferycznej Deltaplex I i aparatury AN/TRC-105. Doszedł do stanowiska dyrektora ds. badawczych.


Henryk Magnuski jest autorem aż 30 opatentowanych wynalazków w dziedzinie radiokomunikacji. Jego nowatorskie pomysły i przełomowe patenty doprowadziły do dynamicznego rozkwitu telekomunikacji radiowej w skali globalnej, a wiele z jego rozwiązań jest nadal z powodzeniem wykorzystywanych w nowoczesnych wojskowych i cywilnych systemach komunikacyjnych na całym świecie. Członek Illinois Engineering Hall of Fame (od 1964 r.). Zmarł w 1978 r. w wieku 69 lat, pozostawiając po sobie trwały ślad w historii techniki. Jego wkład w rozwój łączności bezprzewodowej jest nieoceniony, a jego wynalazki na zawsze zmieniły sposób komunikacji na świecie.